Sprinkler (yağmurlama) sisteminin amacı; yangına erken tepki verilmesinin sağlanması ve yangının kontrol altına alınması ve söndürülmesi için belirlenen bir süre içerisinde tasarım alanı üzerine belirlenen miktarda suyun boşaltılmasıdır. Sprinkler sistemi, aynı zamanda bina içindekilere alarm verilmesi ve itfaiyenin çağrılması gibi çeşitli acil durum fonksiyonlarını da aktif hâle getirebilir. Sprinkler sistemi; yağmurlama başlıkları, borular, bağlantı parçaları ve askılar, tesisat kontrol vanaları, alarm zilleri, akış göstergeleri, su pompaları ve acil durum güç kaynağı gibi elemanlardan meydana gelir. Sprinkler sistemi elamanlarının TS EN 12259’a uygun olması şarttır.

Bakanlar Kurulunun 10.08.2009 gün ve 2009/15316 sayılı kararı ile resmi gazetenin 9.09.2009 gün ve 27344 sayılı sayısında yayınlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” doğrultusunda sprinkler sisteminin zorunlu olduğu durumlar Madde 96’da belirtilmiştir.

a) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda,
b) Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlarda,
c) Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda,
ç) Yatılan oda sayısı 100’ü veya yatak sayısı 200’ü geçen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla olan bütün yataklı tesislerde,
d) Toplam alanı 2000 m²’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve eğlence yerlerinde,
e)Toplam alanı 1000 m2’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılarda, otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır.

Yönetmeliği tamamına ulaşmak için Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik dosyasına bakabilirsiniz.

Yönetmelik;
TR de                TS EN 12845
US da                NFPA

UK da                LPC

GERMANY        VDS
RUSSIA             SNIP

Sprinkler Sistemi Tasarımı
 

Sprinkler sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir. Deprem tehlikesi bulunan bölgelerde, sismik hareketlere karşı ana kolonların her hangi bir yöne sürüklenmemesi için dört yollu destek kullanılmalı ve 65 mm veya daha büyük çaplı branşman borularda esnek bağlantılar kullanılarak boruların kırılması önlenmelidir.

Sprinkler sistemi ana besleme borusu birden fazla yangın zonuna hitap ediyorsa; her bir zon veya kolon hattına akış anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası konulmalıdır. Sprinkler sistemini besleyen borular üzerinde kesme vanaları bulunmalıdır. Boru hatlarında bulunan vanaların, bölgesel kontrol vanalarının ve su kaynağı ile sprinkler sistemi arasında bulunan tüm vanaların devamlı açık kalmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır.

Sistemde basınç düşürücü vana kullanılması durumunda, her bir basınç düşürücü vananın önüne ve arkasına birer adet manometre konulmalıdır. Bina ve tesisler, kullanım amaçlarına ve içerdikleri-depoladıkları malzemeler açısından düşük tehlike sınıfı, orta tehlike sınıfı ve yüksek tehlike sınıfı olarak ayrıldıkları risk gruplarına göre projelendirilmelidir.

Tesis ve yapının yangın risk sınıfına bağlı olarak sprinkler sisteminin herhangi bir besleme kolonuna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyük korunma alanı;

Düşük ve orta tehlike sınıfı için en fazla – 4800 m2
Yüksek tehlike sınıfı için en fazla – 2300 m2 olacaktır.

Sprinkler tesisatında her zon için en az birer adet test ve drenaj vanası projelendirilecektir ve gideri yağmur suyu veya en yakın pis su giderine bağlanacaktır. Test ve drenaj vanası su akışı gözlenebilir olmalıdır. Tehlike sınıfı, düşük tehlike ve orta tehlike olan binalarda boru tablosu yöntemine göre boru çapları belirlenir. Proje tasarımında çapların tabloya göre belirlenmesinden sonra hidrolik hesap yapılır.

Sprinkler projesi altta açıklandığı gibi hazırlanır.
1.Bina yangın sınıfı tespit edilir. (Yangın Yönetmeliği Ek-1/B)
2.Sprinkler sisteminde tasarım yoğunlukları tablosundan yangın yüküne göre su debisi alınır. (Yangın Yönetmeliği Ek-8/B)
3.Branşman sayısı hesaplanır, branşmanlar arası uzunluk belirlenir.
4.Sprinkler arası maksimum mesafe ile sprinkler sayısı bulunur.
5.Uygulama alanı ve uygulama alanında ki sprinkler sayısı belirlenir.
6.Sprinklerden istenen minimum akış hesaplanır.
7.Sprinklerde olması gereken minimum basınç hesaplanır.
8.Boru çapları tayin edilir.
9.Basınç düşümü hesaplanır.
10. Sistemde yangın dolabı, hidrant ve sprinkler olması durumuna göre de toplam pompa debisi için ilave su ihtiyaçları çizelgesi dikkate alınarak hesaplamalar tamamlanır. (Yangın Yönetmeliği Ek/8 C )

Örneğin: Yangın dolabı, hidrant ve sprinkler sisteminiz var. Orta tehlike 2 için yapılan hidrolik hesaplar neticesinde sprinkler debiniz 1200 l/dk 80 mss çıktı. İlave su ihtiyaçları tablosunda sprinkler olmasından dolayı yangın dolabı için 100 l/dk, hidrant için 400 lt/dk eklenerek toplam 1200+100+400=1700 l/dk debi ortaya çıktı. Basınç kaybı için ise yapılan hesaplar sonucu sprinkler 80 mss, yangın dolabı 55 mss, hidrant 90 mss buldunuz. Genelde yapılan işlem en yüksek basınç kaybını seçmek oluyor 1700 l/dk 90 mss olarak fakat bu yanlış bir işlemdir. Doğru işlem pompa eğrisine bakarak pompa seçimi yapmaktır. Debi arttıkça basınç kaybı düşmekte debi azaldıkça basınç kaybı artmaktadır. Pompa eğrisi doğrultusunda seçim yapmanız yüksek kapasitede pompa seçmenizi engelleyerek enerji tasarrufu yapmanızı sağlayacaktır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

Branşman Sayısı Hesaplaması

Branşman sayısı hesaplanır iken binanın tavan yapısı, tavanda bulunan kiriş ve benzeri engeller dikkate alınmalıdır. Düz bir tavan da branşman sayısının hesaplanması yapının duvarları arası uzaklığın sprinkler arası maximum uzaklığa bölünmesi ile yapılır. Yapı duvarları olarak kiriş gibi engeller bulunması durumunda branşmanların kirişlere paralel olacağı dikkate alınmalıdır. Eğer yapılan hesaplamalarda tam sayı çıkmaz ise en yakın tam sayıya yuvarlanmalıdır.

Branşman Sayısı = Duvar Genişliği (dikkate alınan) / Lmax
Alanı  (12 x 36) = 432 m2 olan bir yapının branşman sayısı hesaplanması;
Lmax= 4 mt olursa
BS = 12 / 4
BS = 3 , Branşman sayısı 3 olacaktır.

Branşmanlar arası uzaklık hesaplanmasında (dikkate alınan yapı genişliğinin) yapı genişliğinin branşman tam sayısına bölünmesi ile  elde edilen mesafedir.
L= Kısa Kenar Genişliği/ Branşman Sayısı
L= 12 /  metre olacaktır.

Branşman hattının yan duvardan uzaklığının hesaplanmasında ½ (L)ölçüsü de dikkate alınmalıdır.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Sprinkler Arası Maximum Mesafe ve Sprinkler Sayısı

Sprinkler arası maximum mesafeler sprinkler tipi ve tehlike sınıfına göre belirlenerek hesaplanacaktır.

Örneğimizde orta tehlike sınıfı bina dikkate alınmaktadır. Sprinkler uygulama alanı 12 m2 dir. Sprinkler uygulama alanının iki branşman arası uzaklığa bölünmesi ile sprinkler arası mesafe bulunur.

S= A / L   S= 12/4 =3 mt

Branşman hattın da sprinkler arası maximum uzaklık 3 metre olacaktır. Branşman hattında sprinkler sayısı, branşman hattına paralel duvar  uzunluğunun  sprinkler arası maximum uzaklığa bölünmesi ile bulunur.

SS=97,5 / 3 = 32,5, tam sayıya tamamlanarak branşman hattında 33 adet sprinkler olacaktır.

Yapılacak tasarım sonucunda sprinkler arası gerçek mesafe ve sprinkler adedi hesaplanır. Branşman hattı başlangıcında ve sonunda sprinklerin duvara uzaklığı  1/2S olmalıdır.

​

​

​

​